Przedawnienie roszczeń w prawie transportowym

Zagadnienie przedawnienia roszczeń związanych z transportem powoduje wśród wielu przewoźników liczne problemy i niejasności, które pragniemy rozwiązać i rozstrzygnąć w niniejszym artykule. Aby odpowiedzieć na pytanie- „Kiedy przedawnia się moje roszczenie?”- należy zwrócić uwagę na kilka kwestii: Którym przepisom podlega dany transport? Przepisom prawa polskiego, czy może Konwencji CMR, czy przepisom prawa innych państw? Czy przewóz odbywał się na terenie jednego kraju, czy był to przewóz międzynarodowy? Czy strony umowy przewozu pochodzą z tego samego kraju czy z innych państw? Jaki był to rodzaj transportu?

W sytuacji gdy transport odbywa się na terenie Polski, zastosowanie będą mieć przepisy ustawy Prawo przewozowe. Ponadto, gdy transport ma miejsce wyłącznie w innym kraju, ale jedna ze stron umowy przewozu jest podmiotem mającym siedzibę w Polsce, zastosowanie również mogą mieć przepisy ustawy Prawo przewozowe. Zgodnie z art. 1 ustawy Prawo przewozowe, Ustawa reguluje przewóz osób i rzeczy, wykonywany odpłatnie na podstawie umowy, przez uprawnionych do tego przewoźników, z wyjątkiem transportu morskiego, lotniczego i konnego. Dodatkowo, przepisy ustawy stosuje się odpowiednio do przewozu nieodpłatnego wykonywanego przez przewoźnika. Przepisy ustawy stosuje się również do przewozów międzynarodowych, jeżeli umowa międzynarodowa nie stanowi inaczej. Natomiast Konwencję CMR stosuje się do umowy o zarobkowy przewóz drogowy towarów pojazdami, niezależnie od miejsca zamieszkania i przynależności państwowej stron, jeżeli miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu i miejsca przewidziane dla jej dostawy, stosownie do ich oznaczenia w umowie, znajdują się w dwóch różnych krajach, z których przynajmniej jeden jest krajem umawiającym się.

Przedawnienie roszczeń według ustawy Prawo przewozowe

Zgodnie z treścią art. 77 ust. 1 ustawy Prawo przewozowe roszczenia dochodzone na podstawie ustawy lub przepisów wydanych w jej wykonaniu, z pewnymi wyjątkami, przedawniają się z upływem roku.

Zgodnie z art. 77 ust.2 ustawy, roszczenia z tytułu zwłoki w przewozie, która nie spowodowała ubytku lub uszkodzenia przesyłki, przedawniają się z upływem 2 miesięcy od dnia wydania przesyłki.

Natomiast zgodnie z treścią art. 78 ust. 1 ustawy, roszczenia przysługujące przewoźnikowi przeciwko innym przewoźnikom (art. 5 i 6 ustawy- np. gdy przewoźnik związany umową z nadawcą lub odbiorcą towaru dokonuje podzlecenia przewozu kolejnemu przewoźnikowi) przedawniają się z upływem 6 miesięcy od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo. Przy czym, do roszczeń określonych wyżej nie stosuje się przepisów dotyczących obowiązku wyczerpania drogi reklamacji lub wezwania zobowiązanego do zapłaty.

Istotną kwestią jest to, od którego dnia należy liczyć termin przedawnienia. Zgodnie z art. 77 ust.3 ustawy Prawo przewozowe, przedawnienie biegnie dla roszczeń z tytułu:

1) utraty przesyłki – od dnia, w którym uprawniony mógł uznać przesyłkę za utraconą;

2) ubytku, uszkodzenia lub zwłoki w dostarczeniu – od dnia wydania przesyłki;

3) szkód niedających się z zewnątrz zauważyć – od dnia protokolarnego ustalenia szkody;

4) zapłaty lub zwrotu należności – od dnia zapłaty, a gdy jej nie było – od dnia, w którym powinna była nastąpić;

5) niedoboru lub nadwyżki przy likwidacji przesyłek – od dnia dokonania likwidacji;

6) innych zdarzeń prawnych – od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

To na co trzeba zwrócić szczególną uwagę, to fakt, iż bieg przedawnienia roszczenia zawiesza się na okres od dnia wniesienia reklamacji lub wezwania do zapłaty do dnia udzielenia odpowiedzi na reklamację lub wezwania do zapłaty i zwrócenia załączonych dokumentów, najwyżej jednak na okres przewidziany do załatwienia reklamacji lub wezwania do zapłaty, czyli trzech miesięcy.

Terminy przedawnienia roszczeń według Konwencji CMR

Zgodnie z art. 32 Konwencji CMR, roszczenia, które mogą wyniknąć z przewozów podlegających Konwencji, przedawniają się po upływie jednego roku. Jednak w przypadku złego zamiaru lub niedbalstwa, które według prawa obowiązującego sąd rozpatrujący sprawę uważane jest za równoznaczne ze złym zamiarem, termin przedawnienia wynosi trzy lata.

Przedawnienie biegnie:

w przypadkach częściowego zaginięcia, uszkodzenia lub opóźnienia dostawy - począwszy od dnia wydania;
w przypadkach całkowitego zaginięcia - począwszy od trzydziestego dnia po upływie umówionego terminu dostawy, albo, jeżeli termin nie był umówiony - począwszy od sześćdziesiątego dnia po przyjęciu towaru przez przewoźnika;
we wszystkich innych przypadkach - począwszy od upływu trzymiesięcznego terminu od dnia zawarcia umowy przewozu.

(Przypadki, o których mowa powyżej to przede wszystkim roszczenie o zapłatę frachtu.)

Dnia, wskazanego wyżej w lit. a-c, jako wyjściowy dla biegu przedawnienia, nie wlicza się do terminu przedawnienia.

Należy zauważyć, iż reklamacja pisemna zawiesza przedawnienie aż do dnia, w którym przewoźnik na piśmie odrzuci reklamację i zwróci załączone do niej dokumenty. W razie częściowego przyjęcia reklamacji bieg przedawnienia wznawia się tylko dla tej części reklamacji, która pozostaje sporną. Dowód otrzymania reklamacji lub odpowiedzi na nią oraz zwrotu jej załączników ciąży na stronie, która się powołuje na ten fakt. Reklamacje późniejsze w tym samym przedmiocie nie zawieszają przedawnienia. Z zastrzeżeniem powyższego, zawieszenie przedawnienia normują przepisy prawa obowiązującego sąd rozpatrujący sprawę. To samo dotyczy przerwania biegu przedawnienia.

Postanowienia artykułu 32 stosuje się do roszczeń zwrotnych między przewoźnikami. Przedawnienie biegnie wtedy bądź od dnia orzeczenia sądowego, ustalającego ostatecznie wysokość należnego odszkodowania na mocy postanowień Konwencji, bądź od dnia faktycznej zapłaty w razie braku takiego orzeczenia.

Ważnym jest wskazanie, iż roszczenie przedawnione nie może być podnoszone, nawet w postaci wzajemnego powództwa lub zarzutu.

W przypadku wątpliwości dotyczących zagadnienia omawianego powyżej, zapraszamy do kontaktu z prawnikami naszej Kancelarii. Należy bowiem pamiętać, że każda sprawa wymaga indywidualnego podejścia i interpretacji.

Przedawnienie roszczeń w prawie transportowym